Wniosek o ogłoszenie upadłości
Wierzycielowi przysługuje prawo złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości dłużnika. Postępowanie upadłościowe stanowi alternatywną drogę dochodzenia wierzytelności dla postępowania egzekucyjnego. “Opłacalność” złożenia wniosku wymaga dogłębnej analizy.
Przesłankę ogłoszenia upadłości stanowi niewypłacalność dłużnika. Dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Przyjmuje się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu tych zobowiązań przekracza 3 miesiące.
Zgłoszenie wierzytelności
Zgłoszenie wierzytelności w postępowaniu upadłościowym pełni funkcję pozwu. Dokonanie zgłoszenia wierzytelności co do zasady jest niezbędne, aby uzyskać w postępowaniu upadłościowym zaspokojenie wierzytelności względem upadłego. Wierzyciele, którzy nie dokonali zgłoszenia wierzytelności, albo którym syndyk odmówił uznania wierzytelności, nie biorą udziału w planie podziału.
Zgłoszenie wierzytelności jest pismem procesowym sformalizowanym, tzn. musi odpowiadać wymogom formalnym określonym w prawie upadłościowym. Winno być dokonane w terminie 30 dni od dnia obwieszczenia postanowienia o ogłoszeniu upadłości.
Sprzeciw co do listy wierzytelności
Syndyk ma prawo odmówić uznania wierzytelności zgłoszonej przez wierzyciela w całości lub w części. Środkiem obrony wierzyciela jest sprzeciw do odmowy uznania wierzytelności. Zaskarżenie listy wierzytelności winno nastąpić w terminie 2 tygodni od dnia obwieszczenia. W razie oddalenia sprzeciwu przez sędziego komisarza, wierzycielowi przysługuje zażalenie.
Wierzyciel ma prawo złożyć także sprzeciw dot. uznania wierzytelności. Z reguły w takim wypadku wierzyciel kwestionuje, że innemu wierzycielowi ujętemu na liście wierzytelności nie przysługuje lub przysługuje wierzytelność w mniejszej wysokości.
Rada wierzycieli
Szanse wierzycieli na uzyskanie zaspokojenia swoich wierzytelności zależą od sprawności prowadzenia postępowania przez syndyka. Im mniejsze będą koszty postępowania upadłościowego, tym większe będą szanse na satysfakcjonujące zakończenie postępowania dla wierzycieli. Jeżeli składniki masy upadłości zostaną sprzedane po wyższych cenach, to suma do podziału między wierzycieli będzie większa.
Rada wierzycieli jest organem postępowania upadłościowego, w skład której co do zasady wchodzi pięciu członków oraz dwóch zastępców. Członkowie rady wierzycieli pełnią swoje obowiązki osobiście lub przez pełnomocników.
Rada wierzycieli ma szerokie uprawnienia w zakresie kontroli syndyka. Podejmuje ona strategiczne decyzje m.in. określa cenę sprzedaży składników majątku z wolnej ręki, jak również może podjąć uchwałę o zmianie syndyka.
Zarzuty na opis i oszacowanie przedsiębiorstwa
Zasadniczą częścią opisu i oszacowania przedsiębiorstwa jest wycena majątku upadłego. Ma ona duże znaczenie dla wierzycieli, ponieważ wycena zaniżona zmniejsza szanse wierzycieli na uzyskanie zaspokojenia roszczeń. W drodze zarzutów na opis i oszacowanie można podważyć wycenę majątku upadłego. Zarzuty na opis i oszacowanie wnosi się w terminie tygodnia od dnia obwieszczenia o ich przekazaniu sędziemu-komisarzowi. Zarzuty rozpoznaje sędzia-komisarz. W przypadku wątpliwości co do rzetelności lub poprawności opisu i oszacowania, sędzia-komisarz wskazuje biegłego do sporządzenia nowego opisu i oszacowania.
Wierzyciele masy upadłości
Wierzyciele masy upadłości to najogólniej osoby, których wierzytelności powstały po ogłoszeniu upadłości, np. wskutek zawarcia umowy z syndykiem. Wierzytelności te winny być zaspokajane przez syndyka w pierwszej kolejności, po zapłaceniu kosztów postępowania. Jeżeli syndyk odmawia zapłaty, wierzyciel ma utrudnione możliwości ich dochodzenia. Po dniu ogłoszenia upadłości, niedopuszczalne jest skierowanie egzekucji do majątku wchodzącego w skład masy upadłości.
Wierzyciele rzeczowi
Wierzyciele rzeczowi to grupa wierzycieli uprzywilejowanych w postępowaniu upadłościowym. Przysługuje im prawo zaspokojenia się z sumy uzyskanej ze zbycia przedmiotu hipoteki lub zastawu, z pierwszeństwem przed innymi wierzycielami. Ich prawa i interesy mogą zostać naruszone w postępowaniu upadłościowym, np. poprzez zbycie rzeczy po zaniżonej cenie czy nieprawidłowe pomniejszenie sumy ze sprzedaży rzeczy o koszty postępowania upadłościowego.
Dochodzenie wierzytelności od członków zarządu
Nieuzyskanie zaspokojenia w postępowaniu upadłościowym nie przekreśla szans na ściągnięcie wierzytelności. Osoby zobowiązane do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości ponoszą odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wskutek niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, na podstawie art. 21 prawa upadłościowego. W przypadku spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, podstawę odpowiedzialności członków zarządu może stanowić przepis art. 299 Kodeksu Spółek Handlowych. Jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania.